Giá trị của bạn ở đó, chớ không phải ở nhan sắc, ăn mặc, tiền của. Trong hạng nầy có kẻ hẹp bụng. Nếu bước vào những chủng viện hay nam tu viện công giáo rồi tưởng tượng một tâm hồn bạn trai vô tín ngưỡng sai lạc với một tâm hồn bạn trai tĩnh tu ta thấy có bao nhiêu khác nhau.
Tâm hồn họ tự nhiên cỡi mở. Tôi vui mừng khi lòng bạn dệt nhiều bích mộng. Vài bữa chải rẽ một mé.
Tâm hồn biến đổi lúc nào không hay. Nhiều bạn trai có tật ăn nói um sùm. Rất tiếc, nền giáo dục ngày xưa thích bắt tuổi trẻ học thuộc lòng nhân chi sơtính bổn thiện bỏ quên tập óc phán đoán mà nền giáo dục ngày nay cũng không hơn gì lắm.
Tôi mượn tài liệu dưới đây của Mendousse nói về con số thiếu niên trụy lạc ở ngoại quốc. Họ mang tật mâu thuẫn mà không ai kết án. Đến khi đụng trách nhiệm họ tỏ ra không kém hèn hạ.
Nhưng dù nỗ lực đến đâu, sau cùng họ phải nhận chân rằng đã có trên trần gian nầy có một phái mà tạo hóa dành riêng cho sự diễm lệ gọi là phái đẹp. Họ không thể đáng quý phục được nếu bạn trai ăn mặc đúng thời trang mà nghèo nàn đứctính , ngu đần, lười biếng, đến đỗi sự nghiệp ở tương lai mờ mịt. Nhưng người muốn bạn trai làm nguyên nhân phụ thuộc của người.
Cũng còn buồn? Bạn tìm người nói chuyện. Nhà giáo chỉ thuyết ngoài da họ. Ai đã từng len lỏi vào cuộc giáo luyện thanh niên đều nhiều phen gặp những nam thanh ưa chụm ba chụm bảy hay kéo đi cà rểu ngoài phố, ở bờ sông, trong hoa viên để khi thì to tiếng, khi rù rì, rủ rỉ bàn chuyện ái tình.
Không phải đợi già mới già giặn hay phải ưa sự già cả, nhưng cứ chung mà nói cho đặn già giặn phải có kinh nghiệm. thân xác họ non nớt nhưng biến đổi nhanh chóng. Sự say mê nầy người lớn có bổn phận giáo dục nên kiểm soát.
Nhưng về đường tư tưởng, về các quyết định thuộc lãnh vực xã hội, chánh trị, quân sự, họ lúc nào cũng tỏ ra là tay bản lĩnh. Phải nói thẳng là chiến dịch ái tình đang rần rật diễn ra trong xã hội học đường ở thành thị cũng như thôn quê ngày nay. Tôi có dịp bàn chuyện riêng với ông, ông tỏ ra đầu óc độc lập lắm.
Một tay họ sẽ bẻ mấy cành phù dung. Thời xưa hay ở thôn quê trong giới ít học, không phải người ta không biết yêu đâu. Có khi lúc còn đủ đôi đủ bạn, họ ít ý thức tình yêu.
Họ ngó người bạn trai lưu manh như một thứ mồi mà không dè bên trong có lưỡi câu. Lúc ấy người lớn nói điều gì nghịch lý, người ta thấy trên gương mặt họ không phải sự hờ hửng mà cặp mắt nghi ngờ và coi chừng họ chất vấn vì thắc mắc. Tôi nhát gan đến nỗi tôi không thể chào hỏi, ngồi chung với nhiều người mà khỏi mồ hôi rịn ướt trán.