Tuy vậy, trên thực tế, các tác phẩm hư cấu thường dẫn người đọc tới những hành động khác nhau. Nhưng ngay cả chuyên gia cũng phải đợi tới khi đã hiểu rõ vấn đề mới lên tiếng phê bình. Sai lầm của Spinoza ở khía cạnh này xuất phát từ lập luận của ông ta.
Tên cuốn sách được nhắc đến liên tục trong rất nhiều cuộc thảo luận. Đọc kiểm soát là nghệ thuật đọc lướt một cách có hệ thống. Anh ta đọc rất chủ động với sự nỗ lực lớn.
Ngược lại, bạn phải đọc chủ động, tức là phải thực hiện tất cả các bước đọc phân tích mà chúng tôi đã nêu. Tiêu biểu là cách thể hiện của nhà toán học Euclid. Cuối cùng, không nên cố gắng hiểu tất cả các từ hay các trang của một cuốn sách khó ở ngay lần đọc đầu tiên.
Nếu muốn trình bày ý tưởng một cách độc đáo, mới lạ, tác giả sẽ sử dụng một số từ trong hệ thống này theo cách đặc biệt, còn những từ khác vẫn được dùng theo cách thông thường. Tất cả các tác phẩm triết học kinh điển từ Plato trở đi đều được viết trên quan điểm này. Vì vậy Euclid gọi chúng là khái niệm chung.
Nhưng điều này chỉ đúng nếu chúng ta có sự đồng cảm với nhân vật đó. Không thể liệt kê thấu đáo mọi ý kiến về vấn đề nhưng người đọc vẫn phải cố gắng hoàn thành nó. Nhưng bất cứ câu chuyện lịch sử có giá trị nào cũng mang tính phổ quát.
Sách lý thuyết lại có thể chia nhỏ thành sách lịch sử, khoa học (và toán học) và triết học. Anh ta không được phép để sót bất cứ chứng cứ nào nếu muốn biết hết những gì anh ta phải biết về chủ đề đó. Không nên thể hiện sự bất đồng theo kiểu lý sự hoặc cà khịa.
Nhiều người cho rằng, một cuốn sách hay phải vượt quá khả năng phê bình của những độc giả bình thường. Đơn cử như Euclid, Galileo, Newton - những tác giả viết theo phong cách toán học hoặc số học có xu hướng biến mỗi đoạn văn thành một đơn vị lập luận. Đây chính là mục tiêu chủ đạo của cuốn sách này.
Ở khả năng thứ nhất, mỗi từ đại diện cho một thuật ngữ. Chúng mang lại cho ta những điều ta cần: một niềm tin vào công lý, sự cảm thông và xoa dịu sự lo lắng. Ngược lại, có những người đọc quá nhanh mà lẽ ra họ nên đọc chậm lại.
Nhưng nhận xét này sẽ là sự phản ánh về cuốn sách chứ không phải về chính bạn, chỉ khi bạn đã cố gắng hết sức mà vẫn không hiểu cuốn sách nói gì. Đôi lúc có thể chứng minh một nhận định bằng cả hai cách: nêu lý lẽ trên cơ sở những chân lý khác và đưa ra các bằng chứng thực nghiệm. Tuân theo quy tắc này, bạn sẽ trả lời được câu hỏi cơ bản thứ nhất: Cuốn sách viết về điều gì?.
Nếu toàn bộ một cuốn sách là ngữ cảnh cho từng phần của nó, thì những cuốn sách liên quan sẽ mang đến một ngữ cảnh lớn hơn giúp bạn cảm thụ được cuốn sách bạn đang đọc. Nó thường chứa đựng nhiều điều bí ẩn và nhiều thứ tưởng như vặt vãnh nhưng rất thú vị. Quyết định của riêng bạn sẽ cho thấy cách bạn hiểu về vở kịch.