Gặp em trong buổi tiệc sinh nhật

Trong một thị trường giá lên người ta trở nên tham lam và đẩy giá cổ phiếu ngày càng cao mãi, thu hút thêm nhiều người tham gia cuộc chơi. Warren không bao giờ lẫn lộn giữa hạnh phúc và giàu có. Trong cuộc sống nếu tìm được niềm đam mê của đời mình từ thuở nhỏ thì thật may mắn, nhất là trong lĩnh vực đầu tư khi nó mang đến cơ hội cộng dồn số tiền vốn để khởi nghiệp.

Bạn chỉ có thể sống và đi tới. Có những thứ vẫn phải cần thời gian, bất kể bạn có tài năng hay đổ bao nhiêu công sức: Bạn không thể sinh con trong vòng một tháng bằng cách làm có thai chín phụ nữ. Đây là một phương trình có kết quả cao hơn tổng của những thành tố trong đó.

Nhưng mỗi loại cổ phiếu là một cuộc chơi khác nhau, có tỉ lệ rủi ro khác nhau, thay đổi tùy theo giá cổ phiếu, vì vậy bạn nên kiên nhẫn đợi đến khi thời vận nghiêng về phía bạn, mức độ an toàn chấp nhận được, và đánh cược thật lớn. Đầu tư là phải vận dụng lý trí, nếu bạn không hiểu được nó, đừng tham gia. Sản phẩm tiên đoán được đồng nghĩa với lợi nhuận tiên đoán được.

Nếu bạn trả cao hơn, giả dụ là 150 triệu, thì giá trị bạn sẽ nhận ít hơn nếu như bạn chỉ phải trả 75 triệu. Nếu bạn đọc thấy rằng một công ty đang khởi động chương trình cắt giảm chi phí, nghĩa là bạn biết bộ máy quản lý của họ đã không làm tốt công việc giữ chi phí ở mức thấp ngay từ đầu. Tuy nhiên để có thử thách thì cũng phải có rủi ro.

Hôn nhân vì tiền có thề là một ý tưởng tồi trong bất cứ trường hợp nào, nhưng đặc biệt điên rồ nếu vốn dĩ bạn đã giàu có. Chúng tôi chỉ cố gắng mua những công ty có cơ cấu kinh tế tiềm ẩn từ tốt đến tuyệt hảo, do những người trung thực và có năng lực quản lý, mua chúng với giá hợp lý. Đây là lời trích dẫn Goethe mà Warren hay dùng, với ý nghĩa rằng khi ý tưởng vĩ đại của bạn bị thất bại thảm hại và bạn mất đi cơ hội kinh doanh, bạn sẽ sử dụng lời nói để đổ lỗi sao cho bạn không bị mọi người nhìn nhận là thiếu khả năng.

Chỉ cần một ước tính sai là toàn bộ hệ thống vận hành sẽ tan vỡ. Khi người ta hỏi Seymour Cray, nhà thiết kế tài hoa của công ty siêu máy tính Cray, đâu là điểm nổi bật của ông so với những kỹ sư khác, ông trả lời rằng đó là sẵn sàng chấp nhận sai lầm như một phần của quy trình thử nghiệm. Những công ty khác được ông định danh là công ty hàng hóa, thể hiện qua tỉ lệ lợi nhuận thấp và doanh thu trồi sụt.

Ông mua Berkshire Hathaway khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua American Express khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua Washington Post khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua General Foods khi không ai muôn dính dáng đến nó; ông mua RJR Tobacco khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua GEICO khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua trái phiếu của Washington Public Power Supply System khi không ai muốn mua chúng; và ông mua những trái phiếu sinh lợi cao khi không ai muốn mua chúng. Và nếu bạn cũng không hiểu rõ những gì mình đang làm, đa dạng hóa là một hướng đi khôn ngoan phần nào bảo vệ bạn khỏi nguy cơ mất tất cả mà vẫn bảo đảm được tiềm năng phát triển tương đối về lâu dài. Một công ty vĩ đại thường có đầy đủ tiền mặt, hiếm khi mắc nợ hoặc mắc nợ rất ít, và đứng ở một vị thế có thể tự mình thoát ra khỏi rắc rối hay thoát ra khỏi chu kỳ suy giảm của nền kinh tế.

Blaise Pascal, nhà toán học và triết học người Pháp, đã từng nói: Bất hạnh của con người đều xuất phát từ việc họ không thể ngồi yên trong phòng một mình. Thế nào là tình hình thuận lợi? Một thị trường đang có chiều huớng suy giảm, một ngành công nghiệp suy thoái, một sự kiện đột biến không hủy diệt hoàn toàn một thực thể kinh doanh vĩ đại, một vụ bán đổ bán tháo - đây là những yếu tố tạo nên những tình huống đôi khi khiến cổ phiếu của những công ty vĩ đại được bán với giá cực kỳ thấp. Một công ty có giá trị nội tại liên tục gia tăng như Berkshire Hathaway có thể có giá cổ phiếu cứ tăng, tăng, và tăng .

Warren không đưa ra tuổi về hưu bắt buộc đối với những người làm việc tại Berkshire. Năm 1967 ông viết thư cho các cộng sự đầu tư của mình báo rằng ông sẽ gửi trả tiền lại cho họ vì càng ngày càng khó khăn hơn dể tìm một vụ đầu tư nào ông hiểu rõ và được bán với giá hấp dẫn. Tốt hơn cả là bạn hãy tìm một công việc mình yêu thích.

Đơn giản vậy thôi, nhưng cũng cực kỳ khó khăn. Nếu bạn vẫn còn chưa tin, thử đi hỏi chừng hơn trăm người tại Omaha cách đây 30 năm đã đổ tiền vào chỉ một công ty là Berkshire Hathaway để rồi bây giờ mỗi người trị giá hơn 50 triệu đôla. May mắn cho ông là thị trường chứng khoán có tầm nhìn khá hạn hẹp và thường bỏ qua cơ cấu hoạt động của doanh nghiệp trong dài hạn, và vì vậy thị trường chứng khoán thường không định giá chính xác một công ty vĩ đại.